فینلاند لە باکوری گۆی زەویدایە و لە نێوان سوید و ڕووسیادایە. لە باکور ولاتی درواسێی فینلاند نەرویجە و لە باشوریش ئیستۆنیایە. زمانە فەرمییەکانی فینلاند بریتییە لە فینلەندی و سویدی. لە فینلاند نزیکەی ٥،٥ میلیۆن کەس دەژی. رێژەی ئەوانەی زمانی بیانیان هەیە نزیکەی ٢٠٠هەزار کەسن.

لە فینلاند بە یاسا ئازادی ئاین دابین کراوە. ئاینی سەرەکی مەسیحییە. گەورەترین بەشی کەنیسە ئێڤێنکێلییەکانە (٨٠٪) وپاشان ئۆرتۆدۆکسەکان (١٪). لە فینلاند بە دەیان هەزار موسڵمان دەژی. ئاینەکانی تر بریتیین لە شاهیدانی یەهوا، کەنیسەی ئازادی فینلاند، کەنیسەی کاتۆلیکییەکان و کەنیسەی ئەدڤێنتییەکانی فینلاند.

فینلاند لە ٦.١٢.١٩١٧دا بوو بە وڵاتێکی سەربەخۆ. پیش ئەمە فینلاند لە ژێر دەسەڵاتی ڕووسیادا بوو لە نێوان سالانی ١٨٠٩ – ١٩١٧، بەڵام فینلاند بڕێک ئاوتۆنۆمی خۆی هەبوو لە بڕیارداندا. پێش ئەمەش فینلاند بۆ ماوە ٦٠٠ ساڵ سەر بە سوید بوو.

فینلاند ولاتێکی دیموکراتی کۆمارییە. کەسی یەکەمی ولاتی فینلاند سەرکۆمارە، کە شەش سال جارێک بە هەڵبژاردن هەڵدەبژێردریت. هەمان کەس دەتوانێت تەنها بۆ دوو خول سەرکۆمار بێت.

لە فینلاند هەموو ژن و پیاوێکی سەرو ١٨ ساڵ مافی دەنگدانیان هەیە. ژنان ساڵی ١٩٠٦ مافی دەنگدانیان بە دەستهێنا.، کە بەمەش یەکێکە لەپیشەنگی ولاتان. لە فینلاند سیستەمی فرە حزبییە و ئیستا هەشت حزب بوونی هەیە.

پەرلەمانی فینلاند و وەزارەتەکان، یاسا دەردەکەن و بڕیار لەسەر بودجەی ولات دەدەن. لە پەرلەمان ٢٠٠ ئەندام پەرلەمان هەیە. ئەندام پەرلەمانان لە ڕیگەی هەڵبژاردنەوە جوار ساڵ جارێک هەڵدەبژێردرێن. حکومەت ئامادەکاری بۆ بڕیارەکانی پەرلەمان دەکات و جێبەجێییان دەکات. حکومەت بریتییە لە سەرۆک وەزیران و وەزیرەکانی تر.

فینلاند بەسەر شارەوانییەکاندا دابەش بووە، کە ئیدارەی خۆیانیان هەیە. شارەوانییەکان مافیانە کە باج لە دانیشتوانەکانیان کۆبکەنەوەو بڕیار لەسەر بودجەکەیان بدەن. شارەوانییەکان ئەرکیانە کە خزمەتگوزاری بۆ دانیشتوانانیان دابین بکەن، وەک چارەسەری خزمەتگوزارییەکانی تەندروستی و سۆسیال و خوێندنی سەرەتایی.

تا ئێستاش پیشەسازی دارستان سەرچاوەیەکی گرنگی ژیانە لە فینلاند، پێشتر یەکێک بوو لە سەرەکیترین. لە فینلاند دارستان بە ئاڵتونی سەوز ناو دەبرێت و بەشی زۆری پانتایی فینلاند لە دارستان پێکهاتووە. تا ئێستاش کشتوکال سەرچاوەیەکی گرنگی ژیانە، بەڵام بە هۆی ئامێرەوە ئێستا بەشێکی کەم لە فینلاندییەکان دەخاتە سەر کار.

فینلاند لە دەیەی ١٩٥٠دا بووە پیشەسازی. گەشەسەندنی پیشەسازی فینلاندی بردە ناو گەشەی ئابوری ئەوروپا. سەرەکیترین بوارەکانی پیشەسازی بریتیین بۆ نمونە لە دروستکردنی کەشتی و پیشەسازی دارستان. لە دەیەکانی رابردوودا تەکنەلۆجیای کۆمپیتەر بووە بوارێکی سەرەکی پیشەسازی، ساڵانی ڕابردووش پیشەسازی یاری کۆمپیتەری.سەرەکیترین بوارەکان، کە خەڵکی دەخەنە کار لە فینلاند، بریتیین لە بوارەکانی کۆمپیتەر و خزمەتگوزاری.

کەسانی بیانی هەمان ئەرک و مافی فینلاندیەکانیان هەیە. بیانییەکان مافیان هەیە پەیڕەوی ئاینەکانی خۆیان بکەن و بە پێی ڕۆژمێری خۆیان ئاهەنگەکانیان بگێڕن. بیانییەکان کۆمەڵی ئاینی خۆیانیان پێکهێناوە و بۆنەی خۆیان دەگێڕن لە بەشە جیاوازەکانی فینلاند. بەرخودی فینلاندییەکان بەرامبەر بە بیانییەکان بە گشتی بەڕێزەوە تەماشا دەکەن. دژایەتیش دەبینرێت، بەڵام هەلاواردن بە یاسا لە فینلاند قەدەغە کراوە.

تەوقەکردن و سەر لەقاندن لە فینلاند سەرەکیترین عادەتن بۆ سڵاو کردن. هاوڕێ نزیکەکان و خزمان دەکرێت بە باوەش کردن بە یەکترا سڵاو بکەن. لە شارە گەورەکاندا بە گشتی تەنها سلاو لە ناسیاوان دەکرێت. لە کاتی سڵاوکردندا تەماشای چاو دەکریت.

فینلاندیەکان بە گشتی بە حەزەرەوە گفتوگۆ لەگەڵ کەسی نەناسراودا دەکەن. بۆیە لە سەرەتادا ڕەنگە فینلاندیەکان وەک کەسانی سارد و بێ ڕەشت دەرکەون. بە گشتی فینلاندیەکان لە بۆنە گشتییەکاندا زۆر نۆرەی قسەگرتن ناگرن و ڕاستەوخۆ (بێ لادان و موجامەلە) قسەکانیان دەکەن.

یەکسانی و دادپەروەری بۆ فینلاندییەکان بەهای گرنگن. هەروەها فینلاندیەکان ڕاستگۆی و بردنە سەری بەڵێنەکان بە گرنگ دەزانن. بە دیقەت و پەیڕەوی بە کات هەروەها گرنگن.

زۆرێک لە فینلاندییەکان کحولی زۆر بەکار دەهێنن بە تایبەتی لە کۆتایی هەفتە و هەندێ ڕۆژی ئاهەنگ، کە ڕەنگە بۆ کەسی بیانی نوێ جێگەی سەرسوڕمان بێت. زیاد بەکارهێنانی کحول دەبێتە هۆکاری نەخۆشی گەل و کێشە لە خیزاندا.

لە فینلاند چوار وەرزی سەرەکی هەیە: بەهار، هاوین، پایز و زستان. پلەی گەرمی زۆر دەگۆڕێت لە وەزە جیاوازەکاندا. ڕەنگە کەشوهەوا لە جێگە جیاوازەکانی ولات زۆریش جیاواز بن. باکوری فینلاند لە باشور ساردترە.